Jamaica: music rules, do worry en be happy!

In de vakantie was ik op Jamaica. In klimaat en opstelling van de bevolking natuurlijk echt Caribisch (warm, vriendelijk, gastvrij). Maar ook zeer arm en op sommige plaatsen onveilig. In de kranten valt op de enorme aandacht voor 2 zaken: muziek en criminaliteit. Het eerste omdat ze er erg goed in zijn, veel muziekstromingen komen van dit kleine eiland, met als beroemdste Bob Marley en de Reggae. Het tweede omdat ze er erg last van hebben en het haaks staat op hun belangrijkste bron van inkomsten: de toeristen. Die zie je dus ook vrijwel alleen opereren in kleine groepjes, op beschutte plaatsen en vrijwel steeds begeleid door Jamaicanen. Toppunt van die combinatie: verschillende rappers ventileerden in diezelfde kranten hun aanpak van de criminaliteit. Ik kreeg de indruk dat deze artiesten de politici van het eiland zijn met het meeste informele gezag. Hun texten zijn dus ook maatschappelijk geengageerder dan de zoete, individualistische commerciële producten die bij ons gedraaid worden. Een erg boeiend eiland met veel problemen en hartelijke mensen.

FC Utrecht gedeeltelijk verkocht!

Het afgelopen half jaar heb ik me, op verzoek van stakeholders, bestuurlijk beziggehouden met een voetbalclub, FC Utrecht. De voltallige RvC was na een conflict afgetreden. Er moest worden puin geruimd. Dat hebben we gedaan, in een bestuur van 3 mensen, onder voorzitterschap van Boele Staal, ex-commissaris van Utrecht. Eind van het liedje was echter de verkoop aan van Seumeren, een ex-ondernemer uit de omgeving van Utrecht met een echt voetbalhart. Ik blijf nu betrokken als voorzitter van het bestuur van de minderheidsaandeelhouder. Een erg spannende en hectische tijd, maar ik heb me laten vertellen dat de voetballerij niet anders kent. Mijn ervaring met onderhandelingen in bedrijfovernames kwam goed van pas. Voor mij biedt deze case nu een kans in werkelijkheid te observeren wat er met de prestaties gebeurt als een organisatie van een non-profitgerichte aansturing overgaat op een profitgerichte, van afstandelijk naar betrokken toezicht en vooral als iemand erbij betrokken wordt die er 'met zijn eigen geld' in zit. Een ding heb ik echter al geleerd: er is in de voetballerij nauwelijks een relatie tussen dit soort bestuurlijk gedoe en hoe het eerste elftal voetbalt. Want ondanks alle aankopen die nu mogelijk werden en ook in de zomer gedaan zijn, waren de eerste wedstrijden van FC Utrecht slecht. Dus waar moet ik nu deze nieuwe bestuursconstructie wel op beoordelen?

Internationale vergelijking in de publieke sector

De afgelopen maanden heeft Public SPACE een team aan het werk gezet om te zoeken naar internationale voorbeelden van strategisch management in de publieke sector. Aan de basis stond ons in maart gepubliceerd boek (Lemma 2008). Het team bestond uit drie studenten van de USBO onder begeleiding van Merlijn Ballieux, hoofd research van Public SPACE. Uiteraard levert zo'n eerste studie nogal wisselvallig materiaal op. Veel anekdotisch materiaal kan ik verder zeker gebruiken in onze lezingen. Fundamenteler was de ontdekking dat het boek, ondanks de brede en objectieve en bijna technische opzet, toch een bepaalde visie op overheid en private partijen verraadde. Een visie die je natuurlijk niet aantreft in niet-Westerse of niet-ontwikkelde landen, maar toch ook niet in landen als de USA, Canada of Australie. Als we het boek nog eens internationaal uitgeven, zal dat een belangrijke noodzakelijke moderniseringslag zijn. Dit is precies het probleem van uitwisseling van strategieeen in de publieke sector: de overdraagbaarheid is erg gering, dat ligt in de marktsector echt anders. Toch dreigt telkens juist daardoor een beperkt leervermogen voor elke publieke sector, dus ook de Nederlandse.

Een nieuwe A2, met allure

Het mooie van de bekendheid die Public SPACE inmiddels heeft, is dat we ook spontaan worden benaderd met nieuwe maatschappelijke initiatieven. Ons gedachtegoed is bekend, onder andere via ons manifest van begin 2007 en de grote media aandacht daarover. De laatste jaren probeer ik ook de maatschappelijke praktijk dichterbij te halen, door ons onderzoek naar maatschappelijk leiderschap, maar ook door initiatiefnemers als gast bij de Denktank te halen en hen daardoor ook te steunen. Zo sprak ik in juli 2008 op hun verzoek met de initiatiefnemers van een 'landmark' bij de A2 door Maastricht. Het idee van meer allure, ambitie en de markering daarvan met landmarks stamt uit ons manifest, zij voerden dat verder voor hun situatie. De A2 zal worden ondertunneld, wat is er nu mooier om voor de automobilist aan het begin daarvan een markering aan te brengen waardoor ze goed beseffen dat ze door Maastricht rijden, het land verlaten en Europa binnenrijden? Symboliek en Allure ineen. Ook nog een goede mogelijkheid na te denken over de identiteitvraag: wat maakt dat stuk van Limburg zo uniek en waardevol? Het zal worden vervolgd met een conferentie. Public SPACE beoogt daar zeker bij te zijn.

Cultuur subsidies: komt het ooit goed?

In juni 2008 hield ik in een fraaie zaal van het Drents museum, temidden van manshoge Chinese krijgerbeelden, een lezing over cultuur subsidies voor een grote groep bestuurders van cultuurinstellingen uit het Noorden van het land. De kern van mijn betoog (zie ook onze website) was dat de overheid vaak op een volstrekt verkeerde manier subsidieert. Dat geldt voor de cultuursector, maar ook voor welzijn, onderwijs etc. Vanuit het concept 'maatschapelijk ondernemen' ben ik ook in deze sector natuurlijk voorstander van een combinatie van financiering via publieke en private middelen, zoals recent ook bepleit door de commissie-Sanders. Maar juist dat kan de overheid slecht aan. Politieke wispelturigheid, financiele zuinigheid, ambtelijke verkokering lokken eerder afhankelijk en subsidie verslaafd gedrag uit dan autonomie. Tegelijk worden door de private constructie wel bepaalde risisco's van dit overheidsgedrag, zoals rond werkgelegenheid en kwaliteit, bij de betreffende stichtingen gelegd. Ik noemde dat 'the worst of all worlds'. Mijn woorden waren des te schrijnender, omdat we ons op dat moment bevonden temidden van een zeer succesvolle publiek-private samenwerking geentameerd door het ondernemende Drents museum en leidend tot die fraaie tentoonstelling van Chinese krijgerbeelden!