Bankencrisis: Hoe niet te belonen in de top

De afgelopen maanden waren we allemaal in de ban van de bankencrisis. Ook ik heb er in een aantal lezingen aandacht aan besteed. Voor Public SPACE zijn vooral van belang:

• De hernieuwde discussie over de verhouding publiek-privaat en zaken als marktwerking in de publieke sector;
• Het falende interne toezicht, de rol van de Raad van Commissarissen daarbij;
• Het onmogelijke bonussysteem.

Wat me altijd verbaasd heeft, is de enorme fout van het 'geven van aandelen'. Om van een manager een ondernemer te maken, moet je deze geen aandelen 'geven', maar ervoor laten betalen. Ondernemen is ondernemen op eigen risico, liefst met eigen geld. Ik heb de beloningspakketten in dit bedrijfsleven daarom altijd nog ambtelijker gevonden dan die van ambtenaren. Omdat er voor de betrokkene alleen maar een upswing in zat, nooit een risico op een downside van de beloning. Dus een vaste hoge managementfee, een gouden regeling bij gedwongen ontslag, een compensatieregeling voor als de opties waardeloos aflopen en dan ook nog bonussen voor als het heel goed ging. Een no lose pakket voor de bestuurder die daarmee per definitie geen ondernemer was. Zoals Mintzberg zei: the mercenaries entered the boardrooms. Met als voorlopig schandalig hoogtepunt meneer Fuld van Lehman Brothers, die met een beloning van 300 miljoen dollar op zak, tegenover het Amerikaans congres beweert dat het faillissement van Lehman geheel te wijten is aan 'bijzondere marktomstandigheden'. Maar daarom kregen deze mensen toch die hoge beloning? Omdat ze zo goed zouden zijn in 'bijzondere marktomstandigheden'? Hij geeft dus toe dat zijn inbreng van nul en generlei waarde is geweest, maar geeft ook zijn beloning niet terug. Er staat dus geen extra competenties, extra skills of bijzondere persoonlijke moed tegenover. Ik vind overigens dat de rol van executive search in dezen ook nog eens onder de loep moet worden genomen, want die waren gedeeltelijk zeker verantwoordelijk voor de prijsopdrijving en de verkeerde beloningspakketten.

Maatschappelijke Ondernemer 2008

Eind november mocht ik als juryvoorzitter de prijs uitreiken voor de maatschappelijk ondernemer van het jaar 2008. Deze prijs is een initiatief van de MO groep en ik ben al vanaf het begin lid van de jury. In de loop van de jaren heb ik de omvang van de inzendingen en vooral de kwaliteit van de inbreng en presentaties sterk zien verbeteren. Veel prijswinnaars hebben er ook baat bij gehad, zoals Exodus (opvang van ex-gevangenen) en DOCK (opbouwwerk). Nu ging de eerste prijs naar KION met een initiatief om de buitenschoolse opvang (bso) te combineren met sport, onder de professionele leiding van studenten van de sportacademie. Voornaamste redenen voor de jury om hen op 1 te zetten: het grote bereik (1000 kinderen/week), de inbreng van studenten van buiten de sector, de grote maatschappelijke relevantie van het probleem (weinig bewegen onder kinderen) en de positieve inkleuring van iets dat lang ook onderwerp is geweest van domeinstrijd en gebakkelei, namelijk de BSO. Ik heb het altijd een schandaal voor de onderwijssector gevonden dat er een aparte motie nodig was om ze ervan te doordringen dat ouders er recht op hebben dat scholen kinderen gedurende de hele werktijd goed bezig houden. Dat moet hun principe aanbod zijn. Het is dan aan de ouders is om daar al dan niet voor te kiezen. Door ouders te dwingen het kind om 12.00 op te halen en daarna weer terug te brengen tot ca. 1500 u werden ouders, vooral moeders, gedwongen tot deeltijd arbeid en veel logistiek verkeer. Het is goed te zien dat de ondernemers in de sector dat nu steeds positiever en innovatiever oppakken.

Finse Gezondheidszorg

In november heb ik een lezing over onze gezondheidszorg en vooral de inbreng van privaat ondernemerschap daarin gegeven in Finland. Het betrof een jaarlijks nationaal congres georganiseerd door Management Events, een van oorsprong Fins congresbureau. Tout Finse zorg was er, waaronder de (vrouwelijke) minister en de bestuurder van het grootste (academische) ziekenhuis in Finland. Het Finse model van zorg wordt sterk bestuurd vanuit gemeenten en collectieven van gemeenten (wat wij gewesten zouden noemen). Door de grote afstanden en dunne bevolking gaat het daarbij vaak om organisaties die care en cure combineren. Dan verbaast het dus niet dat deze bestuurder een ex-burgemeester was van een van de middelgrote steden. Een voor ons ondenkbare achtergrond voor de baas van een academische ziekenhuis. In dit geval dan ook nog erg groot: meer dan 20.000 fte's op ca. 5 locaties. Prompt was hij intern onder druk gekomen van de medisch specialisten, nadat hij in een interview had gezegd dat dokters niet moeten managen. Het was natuurlijk allemaal een misverstand, mijn stelling dat vrijgesteld management steeds minder nodig is en moet worden gecombineerd met andere rollen, zoals ondernemerschap, leiderschap en/of vakmanschap werd door hem en de zaal (dus) zeer onderschreven.