Politieke intelligentie en Grote Projecten

Voor wie het wil zien, is er wel degelijk sprake van een gebrek aan goed management van grote projecten in de publieke sfeer. We zijn te traag: HSL naar het Zuiden. We zijn te verkokerd: Lightrail bij Den Haag. We zijn te centralistisch: OV chipkaart. We zijn te angstig: Rekeningrijden. We zijn te overheidgericht: Elektronisch Patiënten Dossier. Bij geen van deze voorbeelden gaat het nog om besluitvorming, maar echt om uitvoering, die vervolgens stagneert en weer nieuwe politieke discussies uitlokt. Ter geruststelling voor onze ex-ministers: het is dus niet alleen een probleem van Verkeer&Waterstaat. Dan zou het volstaan voortaan betere politieke bestuurders op dat departement te kiezen. Aan het rijtje redenen waarom grote problemen in de publieke sfeer niet groot genoeg worden aangevat, moeten we dus helaas gebrek aan competentie toevoegen. Als voornaamste reden zie ik, een analyse die ook Algemene Rekenkamer en Eerste Kamer inmiddels gemaakt hebben, een gebrek aan waardering, respect, maar vooral inzicht in het management van uitvoering in het hele politieke en ambtelijk apparaat. Hier geldt helaas het motto: "Je weet niet, wat je niet weet". Terwijl het antwoord dus zou moeten zijn, om deze uitvoering echt op afstand te plaatsen van departementen en politici, zal het werkelijke antwoord vermoedelijk zijn om het 'naar binnen' te halen, nog verder weg van mensen die het wel kunnen en van private partijen die daarbij kunnen helpen. De discussie over de positionering van ZBO's is in dat geval niet bemoedigend. Dus naast politieke intelligentie moeten we het ook gaan hebben over de ambtelijke intelligentie.

Is er politieke intelligentie? (3)

In die tips en verworven leerervaringen van onze 5 ex-ministers valt vanuit dat blikveld iets heel erg op. Hun suggesties gaan uitsluitend over het politieke management van het dossier, niet over het totale management van het hele project. Hier wordt dus aangetoond, wat al veel langer wordt vermoed: de politieke leiding gedraagt zich niet als generalistisch leider over het totaal van de projectcyclus en van alle, publiek en privaat, betrokken partijen, van zo'n complex project, maar richt zich op wat ze beschouwt als haar stukje: de politieke en media arena. Ook in ons manifest hebben we er al op gewezen dat de moderne politiek weliswaar niet ontkomt aan kortademigheid, hyperigheid en mediagerichtheid, maar dat de politieke bestuurders zich hierin niet moeten laten meezuigen. Die echte managementcompetenties kun je wellicht ook niet (altijd) verwachten van gekozen bestuurders, maar dan ontstaat wel de vraag hoe het gesteld is met het ambtelijk projectmanagement, en toch weer, hun samenspel met deze politieke leiding? Ik denk dat daar namelijk toenemend het grote probleem zit en zelfs 5 periodes falend politiek management levert dus niet de kennis op hoe daar wat aan te doen. Is onze politiek zo'n slecht lerend systeem?

Is er zoiets als politieke intelligentie? (2)

Maar aan dat bericht over die kritiek van 5 ex-ministers valt meer op dan alleen een stevige schending van een niet onbelangrijke politieke code: Gij zult uw opvolger publiekelijk met rust laten, want anders kan hij zijn werk niet doen en formeel is hij ook uw rechtsopvolger. De noodzaak van het veel meer en sneller realiseren van grote projecten is ook een onderdeel van het manifest van Public SPACE. In ons geval gebaseerd op de analyse van onze positie als klein, rijk land met een open economie in een steeds heftiger internationale turbulentie en concurrentie. Toen hadden we het nog vooral over opkomende landen als China en India en Oost-Europa, sinds de kredietcrisis voelt de hele middenklasse van Nederland dit tot onderin zijn maag. Wij zagen drie redenen voor het ontbreken van dergelijke 'grote werken': gebrek aan ambitie en allure, provincialisme achter de dijken (de internationale druk en vergelijking werden ontkend, zie de partijen ter linker- en rechterflank en hun steun) en het gebrek aan werkelijke bundeling van onze publieke en private krachten en kwaliteiten, beschikbaar op de paar km2 van ons landje (in plaats van het slaafs navolgen van de openbreek agenda van de EU terwille van een gemeenschappelijke markt). Maar misschien is dit nog te politiek-ideologisch geredeneerd? Misschien kunnen we dit soort projecten gewoon niet meer managen? We zijn onze ingenieursmentaliteit en kwaliteit kwijt. De kwaliteit van het overheidsmanagement faalt, mogelijk. Dan is het dus wel interessant of deze ex-ministers ons daar iets over kunnen leren, of ze samen extra politieke intelligentie over dit probleem hebben. Daar komt bij dat we een ding zeker weten: ook zij hebben allen dit project niet tot een succes geleid, hun gemeenschappelijk kenmerk is dus falen, maar op de een of andere manier schamen ze zich daar niet voor. wordt vervolgd.

Is er zoiets als politieke intelligentie?

De afgelopen dagen was er veel aandacht voor het feit dat 5 ex-ministers van Verkeer&Waterstaat via een gecompileerd interviewverslag kritiek leverden op de plannen rond rekening rijden van de huidige minister, Eurlings. Zeer bevreemdend en beschamend. Losgeslagen van enige politieke mores. Blijkbaar slaat normvervaging ook in onze politiek-bestuurlijke elite toe. Dit doet de publieke zaak geen goed (de huidige minister wordt door vakgenoten aangevallen en zijn voorstellen gedelegitimeerd; de Telegraaf was al juichend in zijn commentaar). Dit suggereert dat deze minister niet kan luisteren (want in een nette cultuur (maar geldt die hier nog?) was deze kritiek eerst binnenskamers geuit). Dit lijkt een gecoordineerde aanval (5 ministers van verschillende partijen bijeen). En, vooral, weten ex-ministers niet dat alles altijd politiek is? Dus ook deze georkestreerde aktie? Dat er dus nu een selffulfilling prophecy dreigt waarin dit plan nog veel moeilijker te realiseren wordt. Ze krijgen dus wellicht het gelijk dat ze zelf oproepen, omdat ze de politieke intelligentie missen hun twijfels voor zich te houden? wordt vervolgd